Ik heb er lang over nagedacht of ik zou moeten reageren op de Column “coach met regenjas of de mondhoeken omhoog” van Gerard Bol welke een paar weken geleden op deze site stond. Uiteindelijk heb ik besloten dat toch te doen. Niet om de column af te zagen maar meer om het vak dat ook ik uitvoer niet in het ridicule te laten trekken. In de column worden zowel betaalde als onbetaalde (jeugd)trainers afgeschilderd als een stel hersenloze malloten die al hun energie leggen om spelers(sters) af te branden en de zorgvuldig opgebouwde opvoeding van ouders te niet te doen.
Okay Gerard, ook ik overdrijf hier en ga over de top in de wetenschap dat dit een column is. Het is ook niet erg en zelfs wenselijk in columns te chargeren. Het zet de zaken op scherp en geeft stof tot nadenken. Dat heb ik gedaan en daarom wil ik bij deze ook de andere kant van het trainersvak belichten. Voorop gesteld, er zijn altijd mindere, slechte en heel slechte voorbeelden aan te halen. Zoals dat in ieder vak en bezigheid het geval is. In iedere beroepsgroep kom je mensen tegen die minder geschikt zijn voor de uitoefening van hun werk dus ook bij trainers(sters) is dat het geval. Maar toch, om dan een hele groep over één kam te scheren gaat me te ver. Dat is hetzelfde om te stellen dat het hele politiekorps niet deugt omdat je een slechte ervaring hebt gehad met één agent.
Het training geven en coachen is een complexe bezigheid waar diverse competenties voor noodzakelijk zijn. Één daarvan is het overbrengen van informatie naar een groep. Als, al 30 jaar, docent van de trainersopleiding kan ik meedelen dat daar wel degelijk aandacht aan wordt besteed in de trainerscursussen. Het blok leidinggeven behelst o.a. teambuilding, groepsprocessen , communicatie, conflictbeheersing en alles wat daar nog tussen zit. Het is echter net als het halen van je rijbewijs, echt rijden leer je pas in de praktijk. Het omzetten van theorie en gedane casussen binnen een opleiding naar effectief en goed coachen van een wedstrijd is geen kinnesinne.
Net als het aanstellen van een welwillende vader als coach dat niet is. Ik ben de eerste die bereid is om vast te stellen dat onervaren coaches vaak de neiging hebben de lat veel te hoog te leggen. Om het positiespel en looplijnen van Barcelona te eisen van een D5 bij een amateurclub is niet reëel en onhaalbaar. De grootste competentie van een goede trainer/coach is niet het spuien van zijn kennis maar het vertalen naar het niveau van de groep waar je mee werkt. Als dat blijkt mis te gaan bij coaches en/of vaders die coachen is ook de verantwoordelijkheid van een club om daar iets mee te doen. Iemand aanstellen om hem vervolgens aan zijn lot over te laten is vragen om moeilijkheden. Zelfs als hij een opleiding heeft genoten als trainer. De club zou vooraf moeten kijken of betreffende persoon past bij de functie en bij de club. Dan zou zijn werken ook nog moeten worden gevolgd en indien noodzakelijk zou hij moeten worden begeleid als blijkt dat het niet gaat zoals men wil, zowel op technische-, tactische ontwikkeling als op mentaal vlak en begeleiding. Helaas is dat in veel gevallen niet het geval, mede door het chronisch gebrek aan vrijwilligers en kader om dit goed te realiseren.
Overigens wil ik wel stellen dat in het overgrote deel het best wel redelijk gaat met het coachen en opleiden van jeugd. Het probleem langs de kant veel is vaak groter. Zolang ouders alleen hun eigen kind met oogkleppen op volgen en niet beseffen dat voetbal een teamsport is en hun kind daar een onderdeel van uitmaakt houden we, dus ook de begeleiders van een team, een probleem. Het wangedrag en “communicatie” van mensen langs de kant van een (jeugd)wedstrijd is vaak vele malen groter en heeft een negatievere impact op spelertjes dan de incompetentie van de trainer. Het verwijt dat trainers alles te serieus nemen, vind ik ook veel te kort door de bocht. Natuurlijk ook hier zijn best wel weer voorbeelden aan te halen die het bevestigen maar om dan iedereen de rolfluit van Barrry Hughes aan te praten gaat me wat te ver.
Trainen coachen is een ervaringsvak en iedere ervaren trainer/coach weet dat humor een middel is dat je gebruikt om je doel te bereiken. Net als bijna iedere onervaren trainer/coach in zijn onzekerheid heel veel zekerheid wil uitstralen door overdreven zijn kennis te spuien aan spelers(sters) die op een ander niveau bezig zijn. Voetbal is dan zoals Gerard het stelt maar een spelletje, maar ook spelletjes moet je niet kapot relativeren, zeker niet als dat spelletje zo’n belangrijke plaats inneemt bij deelnemers en omstanders. Het opleiden van jeugd is ontzettend belangrijk voor de toekomst van “dat spelletje”. En, dat ben ik 100% met Gerard eens, dat moet verantwoord gebeuren. Te beginnen bij het begeleiden van beginnend trainer/coaches vanuit een strakke filosofie van de club. Maar ook op het begeleiden en coachen van ouders en toeschouwers langs de kant, die in mijn ogen meer afbreken bij de spelertjes dan een soms, inderdaad, te gedreven ambitieuze onervaren coach die nog in zijn “inrij”-fase zit.
Die moet je daarover aanspreken en confronteren, niet op het veld maar op een ander moment. Maak het bespreekbaar binnen de vereniging. Niet om iemand af te branden maar om hem verder te helpen. Al deze mensen steken een hoop tijd en energie in het begeleiden en opleiden van jeugd. Als er inderdaad alleen maar “clowns” voor de groep staan is het commentaar van de omstanders waarschijnlijk dat de kinderen niets leren en niet vooruitgaan. Plezier is het belangrijkste voor de kinderen die voetballen maar neem van mij aan, vanaf een jaar of 8 wordt het meeste plezier gehaald uit het winnen. Om te winnen moet je beter worden en om beter te worden moet je goed begeleid worden. Nogmaals er zijn altijd betere en mindere coaches. De mindere moeten beter worden en daar moeten ook zij bij geholpen worden. Een verantwoordelijkheid die iedere club serieus zou moet nemen. Als ze dan nog niet beter omgaan met hun verantwoordelijkheid naar de kinderen, zijn ze niet geschikt voor deze taak en is het raadzaam een andere functie binnen de club aan te bieden.
Maar graag respect voor de mensen die het op zich nemen. Het is een moeilijker taak dan de mensen “langs de lijn” denken. Ik zou zeggen, coaches vergeet niet in de spiegel te kijken, verenigingen neem je verantwoordelijkheid in het begeleiden van je coaches en de “langs de lijn” mensen; leen zo af en toe die spiegel eens.
Paul van der Zwaan
